زردی در نوزادان نارس قابل درمان است؟

زرد شدن پوست و سفیده چشم نوزادان، یرقان یا زردی نوزاد نام دارد که ناشی از افزایش مقدار بیلی روبین در خون نوزادان است. بیلی روبین همان رنگدانه‌ی ناشی از تجزیه شیمیایی محتویات گلبول‌های قرمز می‌باشد.
زردی نوزادان در نوزادان نارس و برخی از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌نمایند، رایج است. این نوع زردی اغلب به علت عدم تکامل عملکرد کبد نوزادانی می‌باشد که نمی‌توانند بیلی روبین را از خون دفع کنند. در این مقاله ما قصد داریم شما را به صورت کامل با زردی در نوزادان نارس آشنا کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه شوید.

زردی در نوزادان نارس

اگر مقدار بیلی روبین موجود در خون نوزادان افزایش پیدا کند، این ماده رسوب می‌کند و موجب زرد شدن رنگ پوست نوزادان و همچنین زرد شدن قسمت سفیده‌ی چشم و سایر مخاطات نوزادان می‌شوند، که به این فرایند یرقان یا زردی در نوزادان می‌گویند.
بیماری زردی اغلب در صورت نوزادان مشاهده می‌شود و بعد از آن ممکن است در تنه و اندام‌های نوزادان نمایان شود. سطح بیلی روبین، از روی تخمین چشمی و با مشاهده رنگ پوست نوزاد مشخص نمی‌شود. در نهایت در صورت زرد شدن صورت نوزاد، باید آزمایش خون انجام گیرد تا سطح بیلی روبین سرم مشخص گردد. امروزه دستگاه‌ های اندازه‌گیری میزان بیلی روبین از طریق پوست و بدون نیاز به خون گیری در بازار موجود می‌باشند، که این دستگاه‌ها اغلب به منظور اهداف غربالگری بوده و تشخیص اولیه با آزمایش خون مشخص می‌گردد.

دلیل زردی در نوزادان نارس چه چیز می‌باشد؟

زردی نوزاد بیشتر مواقع در روز دوم یا سوم بعد از تولد پدید می‌آید و به خاطر افزایش میزان بیلی روبین خون و کاهش دفع بیلی روبین رخ می‌دهد.
تولید بیلی روبین در بدن نوزادان دو الی سه برابر تولید آن در بدن بزرگسالان می‌باشد.
بالا رفتن میزان بیلی روبین خون در نوزادان به خاطر افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون و کوتاه بودن عمر این گلبول‌های قرمز می‌باشد.
به طور تقریبی طول عمر گلبول‌های قرمز در نوزادان ۷۰ الی ۹۰ روز می‌باشد اما طول عمر گلبول‌های قرمز در افراد بزرگسال ۱۲۰ روز است. در نوزادان تازه متولد شده، فعالیت کم آنزیم‌های کبدی و نیز افزایش چرخه کبدی- روده‌ای موجب کاهش دفع بیلی روبین می‌شود.

آیا تمامی نوزادان به بیماری یرقان مبتلا می‌شوند؟

اکثر نوزادان نارس یا پره ترم دچار بیماری یرقان یا زردی می‌شوند. حدود ۵۰ درصد نوزادان ترم یا رسیده و ۸۰ درصد از نوزادان پره ترم یا نارس، به این بیماری مبتلا می‌شوند.

اغلب ۲ الی ۴ روز بعد از متولد شدن نوزاد، یرقان رخ می‌دهد و بعد از یک الی دو هفته خود به خود برطرف می‌شود.

بیشتر نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند و نوزادان پره ترم در هفته اول زندگی به بیماری زردی مبتلا می‌شوند. از دلایل دیگر بیماری زردی می‌توان به ناسازگاری گروه خونی مادر و جنین، همولیز، سپسیس یا عفونت خونی، اختلالات متابولیک و کبودی اشاره کرد. یکی دیگر از علل نادر یرقان در نوزادان، سندروم‌های گیلبرت و کریگلر-نجار می‌باشند.

به چه نوزادانی پره ترم یا نارس گفته می‌شود؟

نوزادانی که دوران جنینی را در رحم مادر به طور کامل سپری نمی‌کنند و قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد می‌شوند، نوزادان پره ترم یا نارس گفته می‌شود.

خطر مرگ و میر در نوزادان نارس، دو الی ده برابر بیشتر از نوزادانی است که بعد از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آیند.

به چه نوزادانی ترم یا رسیده می‌گویند؟

به نوزادانی که دوران جنینی را به طور کامل در رحم مادر سپری می‌کنند، ترم یا رسیده گفته می‌شود. این نوزادان از هفته ۳۷ بارداری به بعد متولد می‌شوند و نوزادان رسیده یا ترم نامیده می‌شوند.

آیا نوزادان نارس بیشتر از نوزادان رسیده به بیماری یرقان مبتلا می‌شوند؟

همانگونه که قبلاً اشاره شد، بر اساس آمار، حدود ۸۰ درصد از نوزادان نارس بعد از متولد شدن به بیماری زردی مبتلا می‌شوند.
نوزادان نارس از نظر فیزیولوژیکی، کمتر تکامل یافته‌اند و نسبت به نوزادان رسیده، پاسخ‌های محدود و کمتری نسبت به محیط پیرامون خود می‌دهند.
بررسی‌ها حاکی از آن است که نوزادان نارس ۲ الی ۳ برابر بیشتر از نوزادان رسیده به بیماری زردی، کاهش قند خون یا هیپوگلیسمی، دیسترس تنفسی، عوارضی همچون مشکل در تنظیم دمای بدن یا هیپوترمی، حتی مشکلات تغذیه‌ای مبتلا می‌شوند.
نوزادان نارس پیش از مرخص شدن از بیمارستان، از لحاظ سلامتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. همینطور بعد از مرخص شدن از بیمارستان تا موقعی که بدن نوزادان به میزان کافی بیلی روبین دفع کنند و بالغ شوند باید زیر نظر باشند. در صورتی که سطح بیلی روبین به میزان قابل توجهی بالا رود، لازم است مدیریت کافی انجام گیرد. بر اساس مطالعات انجام شده، ۴۵.۷ درصد نوزادان نارسی که به طور مجدد در دوره نوزادی خود در بیمارستان بستری گردیده‌اد، به بیماری یرقان مبتلا بوده‌اند.
لازم به ذکر است که از طریق آموزش به خانواده‌ها و تشخیص به موقع یرقان، می‌توان از بروز حوادث جبران ناپذیری همچون کرن ایکتروس پیشگیری کرد.
بیلی روبین خون در نوزادان نارس به خاطر بالا رفتن میزان تولید بیلی روبین و پایین آمدن دفع بیلی روبین، افزایش پیدا می‌کند و موجب پدید آمدن مشکلات می‌شود.
همانطور که ذکر شد بالا رفتن تولید بیلی روبین خون نوزادان نارس به خاطر نابالغ بودن سیستم‌های خونی و کاهش طول عمر گلبول‌های قرمز رخ می‌دهد. همچنین به خاطر نابالغ بودن سیستم کبد، کاهش فعالیت آنزیم‌های کبدی، بالا رفتن گردش خون کبدی- روده‌ای و عملکرد نامناسب دستگاه گوارش، بیلی روبین از خون کمتر پاک می‌شود.
نوزادان نارس عملکرد نابالغ گوارشی و مشکلات تغذیه‌ای دارند که اغلب با تاخیر تغذیه روده‌ای را آغاز می‌کنند و همچنین میزان آن محدود می‌باشد. همین موضوع آن ها را مستعد افزایش گردش خون کبدی-روده ای، کم آبی بدن، کم شدن دفعات دفع مدفوع و بالا رفتن میزان بیلی روبین خون می‌کند. به این منظور به مادرانی که نوزاد نارس دارند، آموزش داده می‌شود تا به صورت مداوم نوزاد را از شیر خود تغذیه نمایند.

آیا مبتلا شدن به زردی در نوزادان نارس نسبت به نوزادان رسیده خطرناک تر است؟

شبکه‌ای از رگ های خونی و بافت مغز که در فواصل نزدیک به هم استقرار یافته‌اند و مانع ورود مواد مضر به مغز می‌شوند، به این شبکه سد خونی_مغزی می‌گویند؛ میزان نفوذ پذیری سد خونی_مغزی به مواد مضر در دوران جنینی بیشتر است. به منظور جلوگیری از آسیب به بافت‌ها باید مقدار زیادی بیلی روبین به طور طبیعی به پروتئین آلبومین متصل شود که در نوزادان نارس تمایل اتصال بیلی روبین به آلبومین کاهش یافته و در نتیجه در این گروه از نوزادان، بیلی روبین در غلظت های پایین‌تر نسبت به نوزادان ترم می‌تواند سمیت و عارضه‌های عصبی طولانی مدتی ایجاد ‌کند، به همین دلیل باید تحت نظر و مراقبت خاص قرار گیرند.

راه‌های درمان زردی نوزاد

راه‌های درمانی گوناگونی برای زردی نوزاد وجود دارند که از بین آن‌ها نور درمانی یا فتوتراپی (اجاره دستگاه زردی نوزاد) و هم‌چنین تعویض خون ازجمله روش‌های استاندارد درمان زردی می‌باشند.

تجویز ایمونوگلوبولین‌ها و نیز داروهایی همچون فیبرات‌ها، فنوباربیتال و نیز به کار بردن فراورده‌های گیاهی همچون شیره خشت و ترنجبین از دیگر روش‌های درمانی یرقان می‌باشند.
با توجه به عوارض بالا رفتن میزان بیلی روبین خون توصیه گایدلاین جدید آکادمی اطفال آمریکا ۲۰۲۲ جلوگیری از پدیدار شدن زردی می‌باشد. به این علت خوب است قبل از وقوع زردی، اقداماتی برای پیشگیری انجام گیرد.
شیر خشت، از جمله سایر راه‌های درمان بیماری زردی می‌باشد که در جلوگیری و درمان بیماری زردی نوزاد، به تنهایی یا به همراه روش نور درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر شیر خشت به همراه روش نور درمانی مورد استفاده قرار گیرد، موجب کاهش زمان نور درمانی می‌شود و در نهایت عوارض و هزینه‌های درمانی به این ترتیب کاهش می‌یابند.
بعد از درمان علایم بیماری با بهبود زردی کاهش یافته و زردی چشم و پوست به طور کل از بین می‌رود. در نهایت رنگ ادرار و مدفوع نوزاد به رنگ طبیعی خود بر می‌گردد و میزان بی‌قراری و گریه‌های شدید کودک کاهش می‌یابد. همچنین نوزاد تمایل بیشتری به خوردن شیر نشان می‌دهد.
قطره خوراکی نئوناستر، فرآورده طب سنتی می‌باشد که با روش‌های مخصوص، از عصاره آبی شیر خشت به دست آمده است. لازم به ذکر است که نئوناستر، با توجه به نوآوری در فرمولاسیون، محصولی ایمن، پایدار و موثر نسبت به سایر محصولات مشابه می‌باشد.

سوالات درمورد زردی در نوزادان نارس: