فتوتراپی نوزاد مبتلا به زردی

فتوتراپی نوزاد به معنای درمان به کمک فوتون‌ها و نورها می‌باشد. متاسفانه یکی از بیماری‌هایی که در بین نوزادان تازه به دنیا آمده‌ دیده می‌شود زردی است که نام دیگر آن یرقان می‌باشد. برای درمان بیماری یرقان به یکی از دستگاه‌هایی که عارضه‌‌های جانبی آن بسیار کم است، نیاز می‌باشد و آن دستگاه فتوتراپی است. با اجاره دستگاه زردی نوزاد می‌توان به درمان این بیماری پرداخت. در این مقاله ما قصد داریم شما را به صورت کامل با فتوتراپی نوزاد آشنا کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه شوید.

فتوتراپی نوزاد چیست؟

فتوتراپی نوزاد به معنی تابیده شدن نور به پوست نوزاد در زمانی که نوزاد مبتلا به زردی است، می‌باشد.
زردی به علت افزایش بیلی روبین در خون نوزاد رخ می‌دهد. بیلی روبین به قسمت آبی طیف نور مرئی واکنش نشان می‌دهد. چراغ هایی که نوری در حدود 460 الی 490 نانومتر ایجاد می‌نمایند، برای فتوتراپی مناسب هستند.
معمولا بیلی روبین از راه کونژوگه شدن در کبد با اسید گلوکورونیک دفع می‌گردد، گلوکورونیدهای بیلی روبین که در صفرا دارای قابلیت حل شدن هستند با صفرا که در روده ترشح می‌گردد، بیلی روبین را از بدن خارج می‌نمایند.
در بعضی از نوزادن، نارسایی کونژوگه شدن همراه با بالا رفتن گلوبول‌های قرمزی که از بین می‌روند موجب عدم دفع صحیح بیلی روبین می‌گردند.
عواملی مانند واکنش سیستم ایمنی بر علیه گلبول‌های قرمز خودی، بیماری‌های همولیتیک ارثی و خون نشت کرده به بیرون رگ‌های نوزاد از یک طرف و نقائص ژنتیکی متابولیسم بیلی‌روبین ازجمله سندروم شایع ژیلبرت، از طرف دیگر به نارسایی دفع بیلی‌ روبین کونژوگه کمک می‌نمایند.
نور، شکل و ساختمان مولکول بیلی روبین را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که مولکول‌های حاصل می‌توانتد با وجود نارسایی کونژوکاسیون دفع گردند.

علت‌های زردی در نوزادان

وجود بیلی روبین بیش از اندازه در خون نوزاد موجب زرد شدن پوست و چشمان او می‌شود. در بدن به صورت طبیعی گلبول‌های قرمز بعد از اتمام عمر شکسته شده و محتویات آن ها در خون آزاد می‌گردد. یکی از این ترکیبات بیلی روبین می‌باشد که به عنوان یکی از اجزای صفرا وارد روده می‌شود و به هضم غذا کمک می‌نماید. رنگ مدفوع به علت وجود باقی مانده‌های بیلی روبین در آن می‌باشد. در صورتی که سرعت از بین رفتن گلبول‌های قرمز خون بیشتر از توان کبد جهت خارج نمودن بیلی روبین از خون باشد، زردی به وجود می‌آید. دلایل رایج زردی در نوزادان شامل موارد زیر می‌باشند:

• افزایش میزان تولید بیلی روبین در نوزاد
• عدم تکوین کامل کبد در نوزاد
• جذب شدن بیلی روبین توسط روده و عدم دفع آن همراه با مدفوع
• وجود عفونت یا مشکلات تیروئید

علائم زردی نوزاد

• زرد شدن سفیده‌ی چشم
• گریه شدید
• ضعف و بی‌حالی
• بی‌خوابی
• عدم تمایل به شیر خوردن

نحوه تشخیص زردی نوزاد

تشخیص زردی به کمک روش های زیر انجام می‌گیرد:

• کودکی که مبتلا به زردی است با فشار دادن پوست به آرامی و در محل پیشانی یا بینی پس از برداشت فشار پوستش زرد می‌ماند.
• بهترین و دقیق‌ترین روش تشخیص زردی در نوزادان استفاده از آزمایش خون و اندازه گیری میزان بیلی روبین است.
• سنجش نوری
• آزمون کومبس نیز از دیگر راه‌های تشخیص زردی در نوزادان است که به کمک این آزمایش زردی را طبق اندازه‌گیری نرخ تخریب گلبول‌های قرمز اندازه گیری می‌کنند.

انواع فتوتراپی کودک

فتوتراپی دارای دو نوع اصلی می‌باشد که عبارتند از:

• فتوتراپی معمولی:

طبق این نوع فتوتراپی نوزاد زیر لامپ فلورسنت یا هالوژن به صورتی که چشمان او با چشم بند محافظت شده است، قرار می‌گیرد.

• فتوتراپی فیبر نوری:

و در این نوع فتوتراپی نوزاد بر روی تشکچه ساخته شده از فیبر های نوری خوابیده و از این راه نور آبی مورد نیاز را دریافت می‌کند.

هدف از هر دو روش فوق تابش نور به میزان کافی بر پوست نوزاد است. فتوتراپی معمولی به طور معمول به عنوان فاز اولیه درمان زردی نوزادان نارس مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع فتوتراپی طی ۳ الی ۴ ساعت یک بار به منظور تعویض پوشاک و شیردهی نوزاد متوقف شده و نوزاد به مدت ۳۰ دقیقه از دستگاه خارج می‌شود. در صورت عدم رفع زردی نوزاد پس از فتوتراپی معمولی یا فیبر نوری، فتوتراپی باید به صورت دوره ای تکرار و تقویت شود. به همین علت معمولا از بیش از یک لامپ در کنار تشکچه فیبر نوری همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. و از شیردهی با لوله یا تغذیه وریدی به جای بیرون آوردن نوزاد از دستگاه استفاده می‌کنند.

دستگاه فتوتراپی نوزادان

دستگاه فتوتراپی جهت درمان زردی نوزاد، یک محفظه و چندین لامپ دارد. شیشه‌های این محفظه نور لامپ‌ها را از خون عبور نداده و برای همراه نوزاد موجب ایجاد خطری نمی‌شوند. در این دستگاه از یک یا چند لامپ به صورت همزمان استفاده می‌شود. نوزاد می‌بایست مرتبا زیر دستگاه جابه جا شود تا به این ترتیب از راش یا حساسیت پوستی در یک ناحیه جلوگیری گردد. در زمان درمان کادر بیمارستان می‌بایست دمای بدن، علائم حیاتی و پاسخ نوزاد به نور را بررسی نمایند.

تاثیر فتوتراپی بر چشم نوزاد

چشمان نوزاد موقع انجام فتوتراپی توسط یک چشم بند نفوذ ناپذیر پوشانده شده و محافظت می‌شود.

فتوتراپی نوزاد در منزل

در مواردی که زردی نوزاد خفیف باشد ممکن است پزشک نوزاد را مرخص کند ولی استفاده از پتو یا تشکچه فیبر نوری را تجویز نماید که به راحتی می‌توان از آن‌ها در منزل استفاده کرد. اگر نوزاد در منزل تحت فتوتراپی قرار بگیرد می‌بایست یک پرستار به منزل مراجعه کرده و نمونه خون را جهت اندازه گیری سطوح بیلی روبین دریافت کند.

سه نوع لامپ جهت فتوتراپی نوزاد در منزل استفاده می‌شود که عبارتند از:

• ال ای دی نور آبی
• لامپ فلورسنت فشرده
• لامپ هالوژن

مزیت‌های استفاده از دستگاه فتوتراپی نوزاد در منزل

اجاره دستگاه فتوتراپی نوزاد دارای یک سری مزیت‌هایی است که این مزیت‌ها عبارتند از:

• پایین آمدن هزینه درمان
• پایین آمدن زمان و طول درمان
• قابل حمل بودن دستگاه زردی نوزاد به مکان دلخواه
• عدم تشدید افسردگی بعد از زایمان در مادران
• نزدیک بودن هرچه بیشتر مادر و نوزاد
• عدم ایجاد مشکل در تغذیه نوزاد
• کاهش رفت و آمد به بیمارستان

عوامل مؤثر در دستگاه زردی نوزاد جهت افزایش سرعت بهبودی چیست؟

عوامل زیادی در مدت زمان فتوتراپی و سرعت بهبودی نوزاد در درمان با دستگاه فتوتراپی تاثیر می‌گذارند که شامل موارد زیر می‌باشند:

• دوز فتوتراپی

عامل اصلی تاثیر گذار در سرعت فتوتراپی است. دوز فتوتراپی طبق عواملی مانند طول موج نور، شدت نور، فاصله بین نور و نوزاد و میزان سطحی از بدن نوزاد که در معرض نور قرار گرفته است، تعیین می‌گردد.

 سیستم‌های فتوتراپی که در بازار وجود دارند شامل مواردی هستند که نور را به کمک لامپ‌های فلورسنت، لامپ‌های کوارتز هالوژنی، دیودهای ساطع کننده نور و تشک‌های فیبر نوری هدایت می‌کنند.

• نور آبی

دومین‌ عامل تاثیر گذار در سرعت بهبودی نوزاد نور آبی می‌باشد، زیرا در مقایسه با نور سبز وسفید، مولکول‌های بیلی روبین نور آبی را به راحتی جذب می‌نمایند.

• کارکرد لامپ دستگاه

با توجه به اینکه لامپ‌های فلورسنت دارای طول عمر ۲۰۰۰ ساعت و لامپ‌های ال ای دی دارای طول عمر ۲۰ هزار ساعت هستند، پس هر چه قدر که کارکرد لامپ‌های دستگاه کمتر باشد تاثیر گذاری بیشتری بر روی بهبود زردی نوزاد خواهند داشت.

عوارض جانبی فتوتراپی نوزاد چیست؟

فتوتراپی معمولا بدون خطر می‌باشد، ولی می‌تواند دارای عوارض جانبی موقتی از جمله بثورات پوستی و اسهال باشد. در صورتی که شیرخوار به حد کافی شیر خشک یا شیر مادر دریافت نکند، تب و دهیدراته شدن نوزاد امکان دارد رخ دهد. پس رنگ پوست، دمای بدن و تعداد پوشک خیس نوزاد در استفاده از این روش باید به دقت کنترل شود.
به ندرت، بعضی از نوزادان به سندرم “بچه برنز”، تغییر رنگ پوست و ادرار تیره و قهوه‌ای مایل به خاکستری مبتلا می‌گردند. لازم به ذکر است که سندرم نوزاد برنز بعد از چند هفته و با گذشت زمان بدون درمان برطرف می‌گردد.

نکته‌ای در رابطه با فتوتراپی نوزاد

برای نوزادانی که برای رفع زردی شان از روش فتوتراپی استفاده می‌شود نیاز است که به حد کافی مایعات مصرف کنند چراکه بیلی روبین توسط ادرار و مدفوع دفع می‌گردد. در طول فتوتراپی می‌بایست تغذیه با شیشه شیر یا شیر مادر ادامه یابد. لازم به ذکر است که در بعضی از نوزادان با کم آبی شدید، مایعات داخل وریدی امکان دارد نیاز باشد.

سوالات درمورد فتوتراپی نوزاد: